Het ondoordringbare en complexe Noord-Korea prikkelt de verbeelding van fotografen. Meer dan ooit. Zeker nu kemphanen Donald Trump en Kim Jong-Un er de spanning inhouden en er zich nu toch plotse tekenen van dooi manifesteren, met een topoverleg in het vooruitzicht.
Eerder verscheen al het boek Setting the Stage van Eddo Hartmann. Maar ook de Belgische Magnum-coryfee Carl De Keyzer maakte – na minutieuze voorbereiding – de voorbije jaren vier reizen naar de dictatoriaal gestuurde Democratische Volksrepubliek. Rep u nog naar Gent om zijn foto’s te bewonderen. En als dat niet meer lukt, dan koopt u gewoon DPR Korea – Grand Tour.
Carl De Keyzer bracht het materiaal van zijn zestigdaagse trip onder in een leporelloboek (verschenen bij Lannoo) én een tentoonstelling, nog tot 2 april, te zien in de Floraliëngebouwen in het Gentse Citadelpark. Uit totaal achttienduizend beelden, genomen op 250 te bezoeken plekken in diverse provincies, legde hij het regime 400 foto’s voor. Slechts drie werden door de censuur niet getolereerd. Een zeer aardig cijfer voor beelden die regelmatig flirten met het komische en – voor de Westerse kijker – subtiele kritiek op de aftakelende heilsstaat laten vermoeden.
Hoewel elk jaar duizenden westerlingen de Democratische Volksrepubliek Korea via geautoriseerde tournees aandoen, hebben ze relatief weinig speelruimte. Ze worden nauwlettend in de gaten gehouden, elke plek die vragen oproept, wordt deskundig gemeden. Professionele fotografen proberen het meestal via Koryo Tours, dat vanaf 1993 al talloze fotografen het bolwerk van Kim Jong-Un binnenloodste. Ook Carl De Keyzer deed beroep op hen om zijn reis te maken. Geflankeerd door twee gidsen kon De Keyzer toch een unieke inkijk bieden, waarin hij zowel levendige als statische beelden binnensmokkelde. Er staan opvallend veel mensen op zijn foto’s, in tegenstelling tot Hartmann, die meer inzoomde op de architectuur. Die staat in het teken van triomf, propaganda, overweldiging. Potsierlijke imponeerkunst is het, maar toch duikt ook onverhoedse esthetiek op. En die registreert ook De Keyzer op zijn typische manier. Geen wonder dat hij zijn fotoboeken als romans beschouwt, zo zei hij onlangs in De Morgen. “Elke foto zie ik als een bouwsteen van een verhaal.” Iets wat hij ook in eerder werk als Moments before the flood of Higher Ground als sturend concept invulde. “Ik noem het mijn mantra. Als je dat gevonden hebt, ben je even king of the world. Pas dan kan ik mijn blik scherp stellen.” De Keyzer gebruikt daarbij graag de nieuwste technologie en de hoogst mogelijke beeldkwaliteit, “al moeten die 50 miljoen pixels natuurlijk wél functioneel zijn.”, zoals hij het zegt.
[wzslider interval=”2500″ transition=”‘slide’”]
Anomalie op de wereldkaart
We zien bedrieglijke kleurrijkheid en milde ironie die we kennen uit zijn andere fotoboeken, maar de bijzondere context zorgt voor een nieuwe sensatie in het werk van Carl De Keyzer. Er is veel te zien en het duurt een tijd voor je elke foto werkelijk doorgrondt. Het is alsof hij de misleidingen probeert te traceren of op het spoor komt, en die ultieme ontraadseling vervolgens aan de kijker overlaat.
Terwijl De Keyzer meestal voor oblong en grotere formaten opteerde bij zijn vorige fotoboeken, neemt hij voor DPR Korea wat gas terug. Het formaat heeft iets van een kloeke agenda, verwijzend naar het communistische rode boek(je). Binnenin word je in leporellovorm door het land geleid. Jammer dat het bewust dunne papier soms snel rimpelingen oploopt en de rug – bij intensief gebruik – uit de hengsels dreigt te raken. Je treft er bewust geen teksten, de foto’s zijn wel voorzien van een legenda.
DPR Korea Grand Tour traceert de ziel van een complex land, streng ideologisch geleid maar tegelijk stilaan een complete anomalie op de wereldkaart. Met mensen die vermalen worden door hun merkwaardige Umwelt en tegelijk hun morzel geluk nastreven. Geregeld neemt De Keyzer dan ook een loopje met de rigiditeit van het regime. Toch is de werkelijkheid schril. Jongelui die bij wijze van ode aan hun land Amerikanen virtueel afschieten en zich als underdogs profileren. Ook straalt de honger soms van dit door armoede geteisterde land af. Maar De Keyzer merkt op (in een interview met de Nederlandse krant BN/De Stem). “Dit is de keuze: of je speelt het spel mee en dan heb je foto’s, of je blijft thuis. De gezichten van de mensen spreken vaak boekdelen. Ook in Noord-Korea is dat het geval.” Hoe dan ook is DPR Korea een document humain dat naadloos past in het uitdijende oeuvre van een fotograaf die telkens weer in staat blijkt om ons wereldbeeld flink te doen kantelen.
Praktisch: Expo in Gent – (Citadelpark – Floraliënhal), nog tot 2 april 2018, open van 11 tot 19 uur, behalve op maandagen. Het boek is verschenen bij Lannoo.