Nu Trump een muur wil op de volledige grens met Mexico, burgers uit 7 landen niet meer de VS binnen mogen en nu ook de Brexit grenzen weer duidelijker markeert, is het nieuwe boek Borderline, Frontiers of Peace van Valerio Vincenzo actueler dan ooit. De man fotografeerde 10 jaar lang allerlei Europese binnengrenzen, waar je al jarenlang gewoon vrijelijk kan overwandelen. Meer zelfs: vaak zie je nauwelijks waar het ene land eindigt en het andere begint. Tenzij dan door details, zoals een vergeten grenspaaltje, een beek of een onopvallend verschil het bewerken van de landbouwgrond. Want de bewaakte interne grenzen zijn er sinds Schengen niet meer, en wat rest is rust en vrede.
Velen van ons hebben het nog anders gekend: aan de grenzen werd gecontroleerd, ook bijvoorbeeld tussen België en Frankrijk. Bij zo’n kleine grensovergang in Belle (Bailleul), Frans-Vlaanderen, ontstond het idee voor deze reis doorheen heel Europa. Daar zag ex-consultant en fotograaf Valerio Vincenzo een klein houten huisje, dat nog dienst deed als schuiloord voor douaniers. En zo groeide het plan om met gps en kaart grenslijnen op beeld vast te leggen. Grenzen die ooit belangrijker waren, maar waar we nu gewoon kunnen overstappen, die vervaagd zijn, omdat binnen Europa burgers in elkaars land welkom zijn. Ten tijde van gevaarlijk Trumpisme is de gedachte dat het ook anders kan, en dat anders veel vrediger en beter is, een hele verademing. En iets dat we bewuster moeten koesteren en uitdragen ook.
Dit boek leert ons ook dat voor 1914 grenscontroles gewoonweg niet bestonden. De aarde was van iedereen, je kon naar Amerika of India reizen zonder paspoort of visum. Het is dus nog maar goed 100 jaar geleden dat we zijn begonnen met die grenzen zo duidelijk te markeren, legitimatiebewijzen te vragen, en moeilijk te doen op de plek dat het ene land eindigt en het andere begint. Maar door wat volgde – en nu ook aan de gang is in bijvoorbeeld de VS – beseffen we meer dan ooit wat een geweldige verworvenheid dat is, dat we ons binnen Europa vrij kunnen bewegen, dat we elkaar vertrouwen, dat we in principe welkom zijn bij elkaar. Dat hier al meer dan 70 jaar – mede daardoor en door de Schengenakkoorden van 1985 – geen oorlog meer gevoerd is ook.
Daarom is het ook te begrijpen dat deze serie van foto’s die Valerio Vincenzo maakte tussen 1997 en 2007 zo gewaardeerd werd en wordt. Hij exposeerde op belangrijke plekken als het UNESCO hoofdkwartier in Parijs en kreeg in 2013 als eerste fotograaf ooit de Louise Weiss Prijs voor Europese Journalistiek. Om maar te zeggen: achter deze vredige foto’s zit een belangrijk en sterk verhaal. En daar houden we wel van, bij ZNOR.
Borderline, Frontiers of Peace, tweetalige uitgave (Engels/Frans), 192 pagina’s, net geen 40 euro.
[wzslider interval=”2500″ transition=”‘slide’”]